Η εξέλιξη του μητού απ' τα ληντλ όπως εν πολλοίς εξελίχθηκε μου προκαλεί απελπισία που με οδηγεί είτε στη σιωπή ή σε πύρινους διαξιφισμούς στο «λιβάδι των τρελών» όπως αποκαλεί τα σοσιαλμίδια ο Χάρης Ζάβαλος. Αυτό που συμβαίνει με την προώθηση της ταινίας «Υπάρχω» σε σχέση με τη γυναικεία χειραφέτηση θα ήταν για γέλια αν δεν έτρεμα για τα κορίτσια που θα τους επιβληθεί το ανεστημένο εθνικό πρότυπο του άντρα. Δεν έχω δει την ταινία και δεν ξέρω αν η ταινία εστιάζει εκεί, αλλά η προώθηση και οι θιασώτες της εκεί εστιάζουν.
Και εξηγούμαι γιατί λέω «μητού απο τα ληντλ»:
Το Me Too ως κίνημα ξεκίνησε από την Tarana Burke, Αφροαμερικανή της εργατικής τάξης, το 2006. Η ίδια ξεκίνησε έναν συνεπή αγώνα από τα κάτω για να ευαισθητοποιήσει για την έμφυλη βία και για τον νόμο της σιωπής που η πατριαρχία επιβάλει. (Δες για παράδειγμα αυτό: https://harris.uchicago.edu/news-events/news/original-me-too-tarana-burke-discusses-movement-she-made). Όπως κάθε είδους διάκριση, έτσι και ο μισογυνισμός εκφράζεται βίαια όταν συνοδεύεται και από ένα ταξικό πρόσιμο, όπως συχνά γράφει και η θρυλική Πάολα Ρεβενιώτη. Στην συντριπτική μας πλειοψηφία, το #metoo το ξέρουμε ως ένα ρεύμα της showbiz. Η επιδραστικότητά του; Βεβαίως και είναι νίκη που ο Γουάινστην είναι φυλακή αλλά στον απόηχο της όλης ιστορίας ένας από τους πιο καταξιωμένους και επιδραστικούς σκηνοθέτες που συνεργάστηκαν μαζί του κάνει απλώς τον ανήξερο και βγάζει μια ταινία που ο κεντρικός γυναικείος ρόλος είναι κομπαρσικός. Μιλώ για τον Ταραντίνο και το «Κάποτε... στο Χάλυγουντ». Η καταγγελία δε της Θέρμαν για τις συνθήκες κινδύνου για την ακεραιότητά της στα γυρίσματα του "Kill Bill" πέρασαν και δεν ακούμπησαν την καριέρα του Ταραντίνο. Αυτά στο Χόλυγουντ.
Στην καθημερινότητα της μέσης εργαζόμενης γυναίκας; Στο Ηνωμένο Βασίλειο που ζω που ως κουλτούρα αρέσκεται στην υποκρισία, λέξεις όπως η συμπερίληψη και πολιτικές αντιμετώπισης διακρίσεων ξεπλένουν την πραγματικότητα που είναι ότι αν φέρεις οποιοδήποτε ευαίσθητο χαρακτηριστικό και ανήκεις σε χαμηλή τάξη, τον ήπιες. Στην Ελλάδα; Πριν φύγω, δεν υπήρξε δουλειά από την οποία να πληρώθηκα χωρίς τη συνδρομή φίλου εργατολόγου, ναα 'ναι καλά. Αυτός ο εργατολόγος, μου περιέγραψε υπόθεση έφηβης υπαλλήλου καφέ που κατήγγειλε φέτος στην Επιθεώρηση Εργασίας την αρκετά βίαιη σεξουαλική της παρενόχληση από το αφεντικό της, πράξη καταγεγραμμένη ολοκάθαρα στα βίντεο ασφαλείας. Η απάντηση της γυναίκας επιθεωρήτριας και η απόφασή της κινήθηκε στη σφάιρα του «έλα μωρέ τώρα πού να μπλέκεις, νομίζεις μόνο μια φορά θα σου συμβεί αυτο;». Θυμάμαι να μου λένε παλιότερα φίλες ότι ακόμα και να μην ήταν τελείως αλήθεια η μητού καταγγελία της μιας ή της άλλης σελέμπριτυ, η δημόσια μαρτυρία τους δίνει θάρρος σε γυναίκες με λιγότερη δύναμη να βγουν μπροστά. Διαφώνησα και εξοστρακίστηκα με τις όχι αρκετά φεμινίστριες. Δεν γνώρισα ποτέ απο κοντά αυτή την κοπέλα αλλά η κατάρρευση μέσα της όταν αισθάνθηκε πόσο αβοήθητη είναι και θα είναι και πως απλά πρέπει να αποδεχτεί τη μοίρα να της πιάνει τον κώλο το κάθε καθήκι, χτυπάει την καρδιά μου σα σφυρί.
Το #metoo μπορεί να έκανε πολύ πετυχημένη καριέρα ως χάσταγκ αλλά η πραγματική κοινωνική του επίδραση ήταν πολύ μικρότερη έως και αντίστροφη. Το πρόβλημα της διαχείρισης του δικαιωματισμού είναι ο κατακερματισμός των κοινωνικών διεκδικήσεων που οδηγεί στον κοινωνικό αυτοματισμό του να τσακωνόμαστε μεταξύ μας για το ποια είναι η σωστή φεμινίστρια ή αν χρησιμοποιούμε το σωστό λεξιλόγιο για να υποστηρίξουμε τη μία ή την άλλη κοινότητα. Η ακόμα πιο σοβαρή συνέπεια είναι ότι χάριν ενός υποτίθεται σεβασμού, λέξεις και έννοιες απαγορεύεται ακόμα και να διατυπωθούν ως υπόθεση εργασίας. Αποτέλεσμα ο αργός θάνατος της κριτικής σκέψης και σε αυτό τον κόσμο που θεωρεί τον εαυτό του προοδευτικό. Αν βγάλεις κιχ για το πόσο προβληματικό είναι αυτό, ταυτίζεσαι με τον Σαμαρά και τη μάχη κατά της γουόκ ατζέντας (μόνο stir-fry να τρώτε αδερφές μου, μην τον ακούτε). Το ζήτημα είναι πρωτίστως ταξικό και κανένα επιμέρους δικαιώμα δε μπορεί να κατακτηθεί αν δεν αντιμετωπιστεί η ταυτόχρονα η ταξικότητα. Η πολιτική ορθότητα δε μας βοηθά να δούμε πότε η πατριαρχία εκμεταλλεύεται και κρύβεται πίσω από τον δικαιωματισμό. Σήμερα η πολιτική ορθότητα χτυπιέται να επιβάλει την ποπ αναγέννηση του Στέλιου Καζαντζίδη ως λαϊκού προτύπου άντρα. Επειδή όμως η προσωπικότητά του δεν αντέχει τους προκρούστειους όρους της πολιτικής ορθότητας, αγνοούμε και φιμώνουμε οποιαδήποτε φωνή λέει «ντάξει παιδιά, θεός ο Στελλάρας αλλά ας μην τον ανάγουμε σε πρότυπο άντρα».
Φτάνοντας στην αφορμή που τσίγκλισε αυτό το κείμενο.
Τον Χάρη τον Τζωρτζάκη τον γνώρισα στη δραματική σχολή. Θυμάμαι με είχε κάπως κομπλάρει τότε, το Δεκέμβρη του '08 με την εξέγερση που προκάλεσε η δολοφονία παιδιού από αστυνομικό, τότε που η αφεντιά μου κατέβαινε κάθε μέρα στις πορείες ή στις συγκεντρώσεις στην κατάληψη του Εθνικού και θυμάμαι το Χάρη να μου μιλά με τη σνομπαρία του αναρχικού απέναντι σε μια vanilla διαδηλώτρια. Σκληρή αναρχία να πούμε.
Τον βλέπω με τα χρόνια να εξελίσσεται σε ινφλουένσερ. Να αναδεικνύει ζητήματα που είναι καίριο να αναδειχθούν, όχι πάντα υπό πρίσμα που θα συμφωνούσα αλλά δε χρειάζεται πάντα να συμφωνούμε αρκεί να μπορούμε να συζητάμε. -Ποιοιος διάλογος αγάπη μου μες στα σόσιαλμίντια;- Ξεσπά το μητού και ο Χάρης προς τιμήν του ποστάρει μύνημα υποστήριξης στον Γιώργο Κιμούλη. Το ποστ αυτό εξαφανίζεται ως δια μαγείας όταν γίνεται φανερό ότι η διαχείριση του μητού γίνεται εν είδει λαϊκού δικαστηρίου και αν τολμήσεις να υπερασπιστείς δημόσια όποιον κατηγορείται, πλοκ, κάνσελ, πυρ εξώτερον, φωτιά στα Σαββατόβραδα. Ο Τζωρτζάκης έκτοτε γράφει ως επι το πλείστον πολιτικώς ορθά και πάντα τα σωστά χάσταγκ.
Και ξυπνάμε ενα πρωΐ και γίνεται εμφανές ότι χάριν μάρκετινγκ της ταινίας αλλά και καθοδήγησης της κοινωνίας, πρέπει να αγιοποιήσουμε τον Στέλιο Καζαντζίδη. Από την Έλενα Ακρίτα που θα γινόταν υπουργός Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων τρομάρα της και μας κουνάει το δάχτυλο να μην κρίνουμε την ταινία γιατί είναι η καλλιτεχνική επιλογή των δημιουργών της κι ας την κάναμε εμείς καλύτερα, τον Αντώνη Μποσκοΐτη που κι αυτός υμνεί την ταινία και μας λέει πόσο πετυχημένα σκιαγραφείται η Καίτυ Γκρέυ ως «χυμώδης» και παρακάτω μας θυμίζει ότι της έχει πάρει τη συνεντευξάρα του αιώνα από την οποία έχει συμπεράνει μόνος του ότι αυτά που λέει για τον Καζαντζίδη είναι λίγο ως πολύ τα παράπονα μιας πικραμένης, παρατημένης γκόμενας, και τέλος τον Δημήτρη Μανιάτη (που έχω αγαπήσει τα κείμενά του για το λαϊκό τραγούδι και θαυμάζω) που μας λέει ότι όποιος γράφει κάτι αρνητικό για τον Καζαντζίδη, μισεί το λαό! Ρε σεις, τι πίνετε; Δώστε μας κι εμάς.
Να σου κι ο Χαρης θέτει το ερώτημα αν είναι μισογύνης ο Καζαντζίδης. Παραθέτει μία μόνη δήλωση, καταλήγει ότι δεν είναι και μας προειδοποιήσει να μην τον πιάνουμε στο στόμα μας εμείς οι κούληδες οι ευρωπαίοι. Φευ! Ο συλλογισμός δεν έχει κανένα λογικό έρεισμα: Πρώτον, η δήλωση δεν είναι καν καποιο φεμινιστικό μανιφέστο του ίδιου του Καζαντζίδη. Και να ήταν θα είχαμε κάθε δικαίωμα να την αμφισβητήσουμε. Ο Τσιτσάνης ας πούμε δήλωνε για τον εαυτό του ότι δεν είχε σχέση με τεκέδες και τέτοια. -Και ποιος το έγραψε Το Παπόρι απ' την Περσία, Βασίλη; Εγώ;- Δεύτερον, η δήλωση ανήκει στην Μαρινέλλα και είναι μία δήλωση ανάμεσα σε αναρίθμητες στην οποία δεν αναφέρεται καθόλου στο πώς ο Καζαντζίδης αντιμετωπίζει τις γυναίκες και αν είναι μισογύνης ή όχι. Μιλάει γι' αυτόν ως συνεργάτη κυρίως, ούτε καν ως σύντροφο. Αν έχουμε κερδίσει κάτι από το μητού, είναι τουλάχιστον να μη λέμε τις γυναικοκτονίες εγκληματα πάθους και να αναγνωρίζουμε ότι το αν και πότε μια γυναίκα επιλέξει να μιλήσει για καποιον συντροφό της και τη στάση του απέναντί της ως γυναίκα είναι απολύτως δική της επιλογή. Άρα το επιχείρημα του τύπου «μια πρώην του είπε ότι ήταν τεράστιος καλλιτέχνης και καλός ανθρωπος» δεν είναι τεκμήριο για το αν είναι μισογύνης ή όχι.
Αρχίζει λοιπόν ένα πάρτυ στα σχόλια το οποίο είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον και κυρίως από την έμφυλη σκοπιά: Ένας άντρας παραθέτει βίντεο του Καζαντζίδη με χυδαία μισογυνική δήλωση. Αρνούμαι να την παραθέσω, αν την ψάξεις, αξιολογεί ηθικά τις γυναίκες για το αν πίνουν καφέ ή τρώνε γιουβαρλάκια το μεσημέρι. Έχω δουλέψει νύχτα σου λέω, τέτοια χυδαία ανοησία δεν έχω ακούσει. Ένας άλλος άντρας, παραθέτει δήλωση του Καζαντζίδη που μιλάει για μια καλλιτέχνιδα του βεληνεκούς της Καίτης Γκρέυ ως σεξουαλικό αντικείμενο για να υποστηρίξει ότι ήταν μάλλον μισογύνης. Καμιά απάντηση ο Χάρης. Κάποιος άλλος άντρας ανταπαντά στον δεύτερο παραθέτοντας ολόκληρη την αναφορά του Καζαντζίδη στη Γκρέυ, για να υποδείξει ότι μιλάει πολύ θετικά γι' αυτήν και άρα δεν είναι μισογύνης. Τι καλό όμως είχε να πει Καζαντζίδης για τη Γκρέυ; ότι ήταν όμορφη, μαστόρα στο κρεβάτι, ότι ήταν καθαρή και καταπληκτική μαγείρισσα. Οι αρετές της γυναίκας δηλαδή μετριούνται από την ικανοποίηση που προσφέρει στον άντρα. Κανονικά το θέμα θα τελείωνε εκεί. Ναι. Ο Καζαντζίδης μάλλον ήταν μισογύνης. Όχι απλως σεξιστής υπό τους σημερινούς όρους. Μισογύνης. Δε χρειάζεται καν να επαληθευτούν οι ιστορίες που ακόμα γνωρίζουμε σε κυρίως ανεκδοτολογικό επίπεδο. Το λέει μόνος του. Μιλιά όμως ο Τζωρτζάκης και προς τους άντρες που καταδεικνύουν το μισογυνισμό του Καζαντζίδη αλλά και στους άντρες που γράφουν οι ίδιοι μισογυνικά σχόλια του τύπου «άστες να λένε τις καριόλες.»
Γράφουμε λοιπόν εμείς οι καριόλες και εξηγούμε ότι μια μόνη δήλωση της Μαρινέλλας δεν είναι ικανή να βγάλουμε συμπέρασμα ούτε καν για το πώς συμπεριφέρθηκε στην ίδια ο Στελλάρας. Επιμένει ο Τζωρτζακης ότι αφου λέει η Μαρινέλλα ότι ήταν πολύ καλό παιδί, δεν ήταν μισογύνης. Γράφουμε για τις μαρτυρίες που αφορούν τη μεταχείριση της Μαρινέλλας, ή της Γκρέυ ή της Μοσχολιού και ο Χάρης ζητάει πηγές. Όταν αυτές του δίνονται αναλαμβάνει το ρόλο του fact checker, τις απορρίπτει ως αναξιόπιστες και «λάσπη στον ανεμιστήρα», ανεφερόμενος στο δικό του κείμενο ως αξιόπιστο. Φτάνει στο σημείο της απόλυτης αδιαφορίας και white male privilege να λέει οτι ο Καζαντζίδης δεν ήταν κηδεμόνας της Μοσχολιού και να έπαιρνε τα μισθά της μόνη της άμα ήθελε. Καμιά διάθεση συζήτησης, κατανόησης του αντεπιχειρήματος. Καμιά συναίσθηση ότι ρε παιδί μου δεν είσαι και ειδικός στο λαϊκό τραγούδι, ούτε έχεις βιώσει τη νύχτα ως γυναίκα και κάτι μπορεί τέλος πάντων να σου ξεφεύγει. Ενώ στους άντρες δεν απαντάει καν, στις γυναίκες απαντά και μάλιστα σε έναν τόνο οριακά κόσμιο, με κάτω κείμενο «σκάσε μωρή που θα πιάσεις το στόμα σου τον Καζαντζίδη».
Το καλύτερο είναι ότι με μπλόκαρε. Το εννοώ το καλύτερο γιατι έκανα το πείραμά μου και δε χρειάζεται να ασχοληθώ ξανά με τη φάση σοδιαλμίδια με διάθεση διαλόγου. Το αστείο δεν είναι ότι με μπλόκαρε όταν κάπως άκομψα ομολογώ του έγραψα «κούνα το κεφάλι σου αγόρι μου» σε σχέση με την άγνοιά του και την ειρωνεία του προς τη Μοσχολιού. Διέγραψε τα σχόλιά μου και με μπλοκαρε όταν με ψυχραιμία και ευγένεια του επεσήμανα αυτά που σου γράφω παραπάνω. Το κείμενο είναι σχεδόν το ίδιο.
Γιατί έχουν σημασία όλα αυτά;
Πρώτον για να θυμηθούμε πόσο επιδραστικό είναι το Λιβάδι των Τρελών (τα σόσιαλ) στην ιδεολογική και αξιακή διαμόρφωση της κοινωνίας. Δεύτερον, ότι το λιβάδι αυτό, δεν είναι μια μάζα από τα κάτω που διαμορφώνει την ατζέντα και διαλέγει τηγάνι γουόκ ή πλασωτέ, είναι ένας όχλος που κατευθύνεται συστημικά. Δε χρειάζεται καν να δούμε τι σου κάνει ο αλγόριθμος αν ας πούμε γράψεις για την Παλαιστίνη. Βλέπεις που πάει το κοπάδι των επιδραστικών λογαριασμών, ακόμα κι αυτών που θεωρητικά ανήκουν στη «δική μας πλευρά» που αδυνατούν να διατηρήσουν τις συνθήκες ενός επικοδομητικού διαλόγου στον οποίο χωρούν και διαφωνίες στα πλαίσια του σεβασμού και της κριτικής σκέψης. Ο Τζωρτζάκης λοιπόν που διέγραψε τα σχόλιά μου και με μπλόκαρε, ας βγει να πει γιατί κι ας αφήσει να τον κρίνουν όσοι τον ακολουθούν και τους επηρεάζει η γνώμη του στο πώς βλέπουν τα επίκαιρα. Τώρα εγώ ψιλοχοντροχέστηκα για το πλοκ του Χάρη, απλώς επισημαίνω πόσο κρίσιμο είναι σ' αυτό το περιβάλλον να κρατάμε τα μυαλά μας ανοιχτά.
Ο Στέλιος Καζαντζίδης είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο στο ελληνικό τραγούδι. Κάποια άλλη στιγμή μπορεί να κάτσω να γράψω για την επίδρασή του καθαρά από την άποψη του άδειν αλλα και απο άποψη κοινωνικής επίδρασης. Ήταν όμως μισογύνης όπως φαίνεται. Και όταν περάσουν τα χρόνια και θα έχουν φύγει απο τη ζωή οι εμπλεκόμενοι και εμπλεκόμενες που δικαιούνται να επιλέξουν το αφήγημα της ζωής τους ή ακόμα και την διαχείριση του τραύματός τους, θα τον κρίνουμε πιο αντικειμενικά. Κι ο Γκωγκέν ήταν παιδεραστής αλλά θα συνεχίσουμε να βλέπουμε το έργο του με δέος και να εντοπίζουμε την επίδρασή του στην αισθητική. Αυτό που πρέπει πάση θυσία να αποτρέψουμε είναι η αναγωγή του Καζαντζίδη ή του κάθε Καζαντζίδη στο εθνικό πρότυπο άντρα μέσω της επιβολής της ποπ περσόνας του όλως τυχαίως και ξαφνικώς. Γιατί τη χαστούκα μαζί με το «σκάσε μωρή, καθάρισε, φτιάξε κανα γιουβαρλάκι και πάρε μου μια πίπα» δε θα τη φάει ούτε η Ακρίτα, ούτε η λαλίστατη περι χειραφέτησης Κλέλια Ρένεση που αποδίδει την Καίτη Γκρέυ. Θα τη φάει ένα φτωχοκόριτσο που το αγόρι της, ο πατέρας της ή το αφεντικό της θα έχει ταυτιστεί με τον Υπάρχο (δανείζομαι τον όρο από τον Κώστα Κωστάκο).
Κορίτσια ξυπνάτε ό,τι ώρα θέτε, πιείτε καφέ, φάτε γιουβαρλάκια, κάντε ό,τι θέτε και φροντίστε πρωτίστως εσάς. Κι ας λέει ό,τι θέλει ο όποιος "λαϊκός μύθος", ή αναρχικός ινφλουένσερ. Σας αγαπώ!
Το κείμενο αφιερώνεται στη Μαρινέλλα που γενναία άφησε έναν άντρα από τον οποίο εξαρτιόταν το μεροκάματό της (τους λόγους τους ξέρει ή ίδια) και που τόλμησε άνοιχτα να γεννήσει και να αναθρέψει μια κόρη μόνη της. Περαστικά σου Μαρινέλλα μουσικάρα και ηθοποιάρα. Το κείμενο αφιερώνεται και στην Καίτη Γκρέυ που είναι καλλιτεχνάρα, διονυσιακή μέχρις οργασμού στο «Κάτσε στον Καναπέ μου» και σπαρακτικά υπαρξίστρια στην πρώτη εκέλεση «του Βουνού». Τιμή και Δόξα Καίτη.
Καλή Χρονιά με λιγότερη υποκρισία!
Comments